Türkiye, tarih boyunca pek çok yıkıcı yangın felaketiyle karşı karşıya kaldı. Bu trajik olaylar, sadece binlerce insanın hayatını kaybetmesine ve yaralanmasına neden olmakla kalmadı; aynı zamanda pek çok tarihi yapıyı ve değerli mirası da yok etti. Bu yangınlar, toplumun hafızasında derin izler bırakırken, aynı zamanda büyük dersler de verdi.
Yangınlar, sadece birer doğal ya da insan kaynaklı afet olarak değil, toplumların dayanışma ve yeniden inşa süreçlerinde önemli sınavlar olarak da değerlendirildi.
İşte Türkiye tarihine damga vuran ve unutulması imkânsız olan en büyük yangın felaketleri:
24 Temmuz 1660 Büyük İstanbul Yangını: Harîk‑i Kebîr
Tarih kitaplarında harîk‑i kebîr, harîk‑i ekber, harîk‑i gâlib veya ihrâk‑ı azîm olarak geçen 24 Temmuz 1660 yangını, İstanbul’un tanık olduğu en büyük yangınlardan biri olarak kayıtlara geçmiştir.
İkindi vakti, bir tütün tiryakisinin dikkatsizliği sonucu, Odunkapısı ile Ayazmakapısı arasında yer alan Ahî Çelebi Camii’nin civarındaki bir sandıkçı dükkânında başlayan alevler, kısa sürede kontrol edilemez bir hâl almıştır.
Yangın, Suriçi’ndeki keresteci dükkânlarından Unkapanı’na, ardından Ağakapısı, Süleymaniye, Eski Saray, Beyazıt ve Fatih’e kadar yayıldı. Diğer kollar ise Yeniçeri Odaları, Molla Gürani, Davutpaşa, Tahtakale, Yahudi mahalleleri, Kapalıçarşı çevresi, Mahmutpaşa, Hocapaşa, Atmeydanı, Kadırga Limanı, Kumkapı, Nişancı ve Samatya’yı sardı.
Alevlere hemen müdahale edilmesine rağmen, şiddetli poyraz yangının yayılmasını hızlandırdı ve kısa sürede şehrin üçte ikisi küle döndü. Binlerce ev yıkıldı, yaklaşık 2.700 ila 4.000 kişi yaşamını yitirdi.
Ayrıca 120 saray ve konak, 40 hamam, 360 cami ve mescit, yüzden fazla mahzen ile birçok medrese, tekke ve kilise yanarak büyük bir yıkıma uğradı.
Bu yangın, İstanbul’un hafızasında derin bir yara bırakmış, şehrin tarihine en büyük felaketlerden biri olarak kazınmıştır.
3 Ağustos 1869 Büyük Samsun Yangını
3 Ağustos 1869’da meydana gelen Samsun yangınına ilişkin en önemli bilgiler, dönemin Fransa Samsun konsolosunun İstanbul’daki Fransız Büyükelçiliğine ilettiği ayrıntılı raporda yer almaktadır. Bu rapor, yangının tarihi, etkilediği bölgeler, yol açtığı hasar ve halkın durumu hakkında kesin bilgiler sunmaktadır.
Raporda belirtilene göre, yangın bugünkü Samsun Büyükşehir Belediyesi binasının karşısında yer alan Süleymaniye Medresesi’nde başlamıştır. Alevler kısa sürede çevreye yayılmış ve özellikle petrol ürünleri satan bir dükkâna ulaştığında şiddetini artırarak büyümüştür.
Bu trajik olay, Samsun tarihine büyük bir felaket olarak kazınmış ve şehirde derin izler bırakmıştır.
2 Eylül 1905 Edirne Yangını
Rumi takvime göre 20 Ağustos 1321’de Edirne’nin Kaleiçi semtinde başlayan büyük yangın, şehrin tarihindeki en yıkıcı felaketlerden biri olarak kayıtlara geçmiştir.
Yangında yaklaşık 1.270 konut, 4 cami, 1 tekke, Katolik ve Ortodoks Bulgar okulları ile Fransız Surde Şarite okulları dâhil olmak üzere 7 okul, 6 kilise, 13 havra, 55 mağaza, 33 meyhane, 4 eczane, 1 karakol, 210 dükkân, 16 kahvehane, 200 iş yeri, 4 bağ evi, 1 matbaa, 1 lokanta, 1 kıraathane, 2 at değirmeni, 1 hamam, 28 ahır, 13 fırın, 12 oda ve 2 han olmak üzere toplamda yaklaşık 1.687 yapı tamamen kullanılamaz hale gelmiştir. Olayın maddi boyutu ise o dönemin parasıyla yaklaşık 500.000 lira olarak tahmin edilmektedir.
Yangının büyümesine şiddetli kuzey rüzgârı, yapıların eski ve ahşap olması, sokakların dar yapısı gibi etkenler neden olmuş ve bu durum alevlerin kontrol altına alınmasını zorlaştırmıştır. Felaketten Kaleiçi, Tahtakale, Manyas, Kafeskapı, Alipaşa Çarşısı’nın arkası, Darülhadis Camii çevresi ve Zindanaltı semtleri de ciddi şekilde etkilenmiştir.
Bu büyük felaket, Edirne’nin şehir dokusunda kalıcı izler bırakmış ve o dönemde hem maddi hem de manevi anlamda büyük bir yıkıma neden olmuştur.
13 Eylül 1916 Büyük Ankara Yangını
1916 yılının Eylül ayında Ankara’nın merkez mahallelerinde başlayan yangın, kısa sürede tüm kente yayılarak büyük bir yıkıma neden olmuştur. 13 Eylül gecesi alevlerin yükselmesiyle başlayan felaket, 15 Eylül sabahına kadar devam etmiş ve şehrin büyük bir kısmını harap etmiştir.
Yangının çıkış noktası Hisarönü Mahallesi olarak kaydedilmiştir. Alevler, Çıkrıkçılar Yokuşu, Saraçlar Çarşısı, Bedesten ve Atpazarı bölgelerine kadar ulaşarak büyük bir alanı etkisi altına almıştır. Felakette 5 kişi hayatını kaybetmiş, çoğu gayrimüslimlere ait olan yaklaşık 1.000 ev, 935 dükkân, 7 kilise, 2 cami ve 3 sağlık kurumu tamamen yanmıştır.
Yangın, özellikle Ermeni ve Rum vatandaşların yoğun olarak yaşadığı bölgelerde etkili olmuştur. Bu nedenle, felaketten en çok zarar gören kesim bu topluluklar olmuştur. Yangının çıkış nedeni konusunda yeterli resmi belge bulunmaması ve olayın dönemin kaynaklarında sınırlı şekilde yer alması nedeniyle kesin bir bilgiye ulaşılamamıştır. Ancak, bazı araştırmacılar yangının kasıtlı olarak çıkartılmış olabileceğini öne sürmektedir.
Büyük Ankara Yangını, şehrin tarihine büyük bir trajedi olarak kazınmış ve dönemin toplum yapısında derin izler bırakmıştır.
7 Aralık 1966 Erzurum Kışla Yangını
Yangın, Erzurum’un Yakutiye ilçesine bağlı Yeşildere köyünde bulunan Kara Kuvvetleri Komutanlığı’na ait 247. Piyade Alayı Karargâh Bölüğü’nün yatakhanesinde meydana gelmiştir.
Olay, 7 Aralık 1966 gecesi gece eğitiminden dönen askerlerin dinlenmek için yattıkları koğuşta yaşanmıştır. Saat 23.00 sularında nöbetçi onbaşı, nöbete çıkacak erleri uyandırıp görev yerlerine göndermiştir. Ardından, koğuşu ısıtan iki sobadan birinin söndüğünü fark ederek, ambulans şoförü bir askerden benzin getirmesini istemiştir. Benzinle sobayı tutuşturmaya çalıştığı sırada aniden alev alan benzin, sobayı ve çevredeki eşyaları tutuşturmuş, yangın hızla büyümüştür. Nöbetçi onbaşı, alevlerin yayılması üzerine koğuşu terk etmiş ancak yangın kısa sürede yataklara sıçrayarak büyük bir felakete yol açmıştır.
Koğuşta bulunan 173 erin zamanında tahliye edilememesi sonucu 66 piyade eri dumandan zehirlenerek ve yanarak hayatını kaybetmiştir. Olayda 27 asker yaralanmış, bunlardan 2’sinin durumu ağır olarak rapor edilmiştir. Kalan 82 asker ise olaydan yara almadan kurtulmayı başarmıştır.
12 Mayıs 1978 Ankara YIBA Çarşısı Yangını
Akşam üzeri saat 18:00 sularında, Ankara YIBA Çarşısı’nda yer alan çantacı Veli Ünlü’nün dükkânında bulunan gaz lambasının patlamasıyla başlayan yangın, kısa sürede büyük bir felakete dönüştü. Yangında, aralarında çarşı esnafı, öğretmenler ve meslek lisesi öğrencilerinin de bulunduğu 49 kişi yaşamını yitirdi. Hayatını kaybedenlerin bazıları dumandan zehirlenirken, bazıları ise alevlerden kaçmaya çalışırken pencerelerden atlayarak can verdi. Olayda 100’ü aşkın kişi ise yaralandı.
Yangın sırasında birçok aksilik yaşanması, faciayı daha da ağırlaştırdı. İtfaiyenin yangın merdiveni bozulduğu için binadaki insanlar tahliye edilemedi ve çaresizlik içinde hayatlarını kaybetti. Pencerelerden yanmış cesetler sarkarken, can havliyle atlayanlar için gerilen branda bezi yırtıldı ve başka branda bulunamadı. Bu nedenle atlayanların çoğu hayatını kaybetti. Yangında en büyük kaybı, binanın üst katındaki Meslek Lisesi öğrencileri yaşadı. Okulun matbaa dershanesinin kapısında bulunan asma kilit, içerideki 8 öğrencinin kurtulmasını engelledi ve bu öğrenciler tamamen yanarak can verdi. Yangında okul müdürü ve yardımcısı da yaşamını yitirdi.
13 Mayıs 2014 Soma Faciası
Türkiye’nin En Büyük İş Kazası
Manisa’nın Soma ilçesinde bulunan bir kömür madeninde çıkan yangın, 301 madencinin hayatını kaybetmesiyle sonuçlandı. Bu elim olay, Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en fazla can kaybı yaşanan iş ve madencilik kazası olarak kayıtlara geçti. Soma Holding’e bağlı Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. tarafından işletilen bu maden ocağındaki facianın, elektrikli ekipmanların neden olduğu bir patlama sonucu başladığı düşünülmektedir.
Yangın, vardiya değişiminin gerçekleştiği bir sırada meydana geldi ve toplamda 787 işçi patlama anında yer altında mahsur kaldı. 17 Mayıs 2014 tarihinde yapılan açıklamayla, içeride kimsenin kalmadığı belirtilerek kurtarma çalışmalarının sonlandığı duyuruldu. Bu trajik olay, yalnızca kayıplarla değil, aynı zamanda geride bıraktığı derin üzüntü ve öfkeyle Türkiye’nin hafızasında kalıcı bir iz bıraktı.
29 Kasım 2016 Adana Aladağ Yangını
Adana’nın Aladağ ilçesinde, çoğunluğu ahşap yapıdan oluşan ve yaklaşık 200 kişinin kaldığı bir ortaöğretim öğrenci yurdunda, 29 Kasım 2016 tarihinde saat 19:30 civarında yangın çıktı. Elektrik kontağından kaynaklandığı tespit edilen yangında, 11 kız öğrenci ve 1 eğitmen hayatını kaybetti.
Olay, Türkiye’yi yasa boğarken, öğrenci yurdunun güvenlik önlemleri ve bina yapısıyla ilgili ihmallerin gündeme gelmesine yol açtı. Yangın, ülke çapında eğitim kurumlarında alınması gereken önlemler konusundaki farkındalığı artıran acı bir ders olarak hafızalara kazındı.
14 Ekim 2022 Bartın Maden Faciası
Akşam üzeri 18.15 sularında Bartın’ın Amasra ilçesinde Türkiye Taşkömürü Kurumu Amasra Müessese Müdürlüğü’ne bağlı bir maden ocağında bir patlama meydana geldi. Saatler sonra patlamanın ardından yangın çıktı. Patlama sırasında madende yaklaşık 110 işçi bulunuyordu ve yarısından fazlası 300 metre derinlikte mahsurdu. Bartın Valisi Nurtaç Aslan’ın açıklamasına göre patlamadan sonra beş işçi 350 metrenin altında, 44 işçi ise 300 metrenin altında mahsur kaldı.
Kazadan 58 işçi kendi imkanlarıyla kurtulurken, 11 işçi arama-kurtarma ekipleri tarafından kurtarıldı. Ancak 43 işçi olay yerinde hayatını kaybetti. Göçük altında kimse kalmadığı için 15 Ekim’de kurtarma çalışmaları sona erdi. Olayın gerçekleştiği gün, Bartın Valiliği tarafından kazanın grizu patlamasından kaynaklandığı açıklandı.
Bu elim facia, Türkiye’nin madencilik sektöründeki güvenlik önlemlerinin ne denli yetersiz olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi.
10 Haziran 2023 Elmadağ Patlaması
Elmadağ’daki MKE Roket ve Patlayıcı Fabrikası’nda Patlama
Ankara’ya bağlı Elmadağ ilçesinde bulunan Makine ve Kimya Endüstrisi’ne ait roket ve patlayıcı madde fabrikasında bir patlama meydana geldi. Patlama ve sonrasında çıkan yangın sonucunda 5 işçi hayatını kaybetti.
Ankara Valisi Vasip Şahin, fabrikanın dinamit lokumu hazırlama bölümünde gerçekleştiğini ve ilk incelemelere göre kimyasal tepkimeden kaynaklandığını belirtti.
3 Nisan 2024 Beşiktaş Eğlence Merkezi Yangını
Saat 12.47’de Gayrettepe Yıldız Posta Caddesi Gönenoğlu Sokak’ta bulunan 16 katlı binanın -1 ve -2. katında faaliyet gösteren bir eğlence mekanında tadilat sırasında çıkan yangında, 29 kişi yaşamını yitirdi, 2 kişi ise yaralandı.
21 Ocak 2025 Bolu Kartalkaya Grand Kartal Otel Yangını
Bolu Kartalkaya’da bulunan oldukça tanınmış ve tamamen ahşap yapılı olan Grand Kartal otelinde büyük bir facia yaşandı. Otelin en üst katında çıkan yangında 66 kişi yaşamını yitirdi, 51 kişi ise yaralandı. Yangın, yerel saatle 03:27’de 12 katlı otelin dördüncü katındaki restoran bölümünde başladı. Yarıyıl tatilinin etkisiyle doluluk oranının oldukça yüksek olduğu bu olay sırasında otelde 238 kişi konaklamaktaydı. Otel çalışanlarından alınan bilgilere göre yangın merdiveni otelin içerisine yerleştirilmişti.
Ne yazık ki, geçmişte birçok şehirde, maden ocaklarında, fabrikalarda ve konutlarda meydana gelen bu yangınlar, birçok canın kaybına ve derin acılara neden olmuştur. Her biri, acısıyla ve yıkımıyla hafızalarımızda derin izler bırakmıştır. Ancak, bu felaketlerin tekrar yaşanmaması için, tedbirlerin artırılması, güvenlik önlemlerinin titizlikle uygulanması, insan yaşamının her şeyin önünde tutulması gerekmektedir.
Umarız ki, geçmişte yaşanan bu hüzünlü olaylar, bizi daha dikkatli olmaya ve geleceği daha güvenli hale getirmeye yönlendirir…
Yangında hayatlarını kaybedenlere Allah’tan rahmet, acılı yakınlara başsağlığı diliyorum…
